ภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่าย อาจแบ่งได้ 2 ประเภท คือ ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาหัก ณ ที่จ่าย และ ภาษีเงินได้นิติบุคคลหัก ณ ที่จ่าย
.1 ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาหัก ณ ที่จ่าย แบ่งได้ 2 กรณี ดังนี้
.1.1 กรณีประมวลรัษฎากรกำหนดให้ผู้จ่ายเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) และสำหรับ (8) เฉพาะกรณีการขายอสังหาริมทรัพย์ ให้แก่ผู้รับซึ่งมีหน้าที่เสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ซึ่งได้แก่ บุคคลธรรมดา ผู้ที่ถึงแก่ความตายในระหว่างปีภาษี ห้างหุ้นส่วนสามัญหรือคณะบุคคลที่มิใช่นิติบุคคล เป็นต้น ต้องหักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่าย ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ เงื่อนไข และอัตราที่กฎหมายกำหนด (มาตรา 50)
.1.2กรณีเพื่อประโยชน์ในการจัดเก็บภาษี กฎหมายให้อำนาจอธิบดีกรมสรรพากรในการออกคำสั่งให้ผู้จ่ายเงินมีหน้าที่ต้องหักภาษีเงินได้ไว้ทุกคราวที่จ่ายเงินได้ตามที่กำหนด ซึ่งได้แก่ กฎกระทรวงฉบับที่ 144 (พ.ศ. 2522) และคำสั่งกรมสรรพากรที่ ท.ป.4/2528 ท.ป.101/2544 ท.ป.104/2544 และ ท.ป.115/2545 (มาตรา 3 เตรส)
2 ภาษีเงินได้นิติบุคคลหัก ณ ที่จ่าย แบ่งได้ 4 กรณี ดังนี้
2.1กรณีรัฐบาล องค์การของรัฐบาล เทศบาล สุขาภิบาล หรือองค์การบริหารราชการส่วนท้องถิ่นอื่น เป็นผู้จ่ายเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 ให้กับบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลใด ให้คำนวณหักภาษีเงินได้ไว้ ณ ที่จ่ายในอัตราร้อยละ 1 ภาษีที่หักไว้นี้ให้ถือเป็นเครดิตในการคำนวณภาษีเงินได้ของบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลตามรอบระยะเวลาบัญชีที่หักไว้นั้น (มาตรา 69 ทวิ)
2.2 กรณีบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลขายอสังหาริมทรัพย์ให้แก่บุคคลใด ผู้จ่ายเงินได้ต้องคำนวณหักภาษีเงินได้ไว้ ณ ที่จ่ายในอัตราร้อยละ 1 แล้วนำส่งพนักงานเจ้าหน้าที่ผู้รับจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมในขณะที่มีการจดทะเบียน ซึ่งในทางปฏิบัติเจ้าพนักงานที่ดินจะคำนวณหักภาษีเงินได้จากผู้ขายก่อนการรับจดทะเบียนสิทธิ (มาตรา 69 ตรี)
2.3 กรณีบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศไม่ได้เข้ามาประกอบกิจการในประเทศไทย แต่ได้รับเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(2) (3) (4) (5) หรือ (6) ที่จ่ายจากประเทศไทยหรือจ่ายในประเทศไทย โดยผู้จ่ายเงินได้ดังกล่าวอาจเป็นบุคคลธรรมดา ห้างหุ้นส่วนสามัญ หรือคณะบุคคลที่มิใช่นิติบุคคล บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล หรือนิติบุคคลอื่น มีหน้าที่ต้องหักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่ายและนำส่งภาษีเงินได้แทนบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลต่างประเทศ (มาตรา 70)
2.4กรณีเพื่อประโยชน์ในการจัดเก็บภาษีกฎหมายให้อำนาจอธิบดีกรมสรรพากรในการออกคำสั่งให้ผู้ที่จ่ายเงินได้ตามมาตรา 40 ให้แก่บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล ผู้ที่จ่ายเงินได้มีหน้าที่ต้องหักภาษีเงินได้ไว้ทุกคราวที่จ่ายเงินได้ตามที่กฎหมายกำหนด (มาตรา 3 เตรส) ซึ่งได้แก่ กฎกระทรวงฉบับที่ 144 (พ.ศ. 2522) และคำสั่งกรมสรรพากรที่ ท.ป.4/2528 ท.ป.101/2544 ท.ป.104/2544 และท.ป.115/2545
ที่มา กรมสรรพากร