ภาษีมูลค่าเพิ่ม (Value Added Tax : VAT) เป็นภาษีทางอ้อมที่มุ่งจัดเก็บจากการบริโภค (Tax on Consume) ของประชาชนหรือจัดเก็บจากการขายสินค้าและบริการ โดยเก็บจากมูลค่าของสินค้าหรือบริการที่เพิ่มขึ้นในแต่ละขั้นตอนการผลิตและการขายสินค้าหรือบริการ ผู้รับภาระภาษีมูลค่าเพิ่มแท้จริง คือ ผู้บริโภคคนสุดท้าย
ในเรื่องผู้มีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่มนี้จะขอกล่าวถึง
1.การจำแนกผู้ที่มีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม
2.การประกอบกิจการที่ต้องเสียภาษีมูลค่าเพิ่ม
3.การประกอบกิจการที่ได้รับการยกเว้นภาษีมูลค่าเพิ่ม
4.การจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม
5.การหยุดประกอบกิจการชั่วคราวและการเลิกประกอบกิจการถาวร
การจำแนกผู้ที่มีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม
ผู้ที่มีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม สามารถแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ ได้แก่
1. ผู้ประกอบการ หมายถึง บุคคลหรือนิติบุคคลซึ่งขายสินค้าหรือให้บริการในทางธุรกิจ ไม่ว่าการกระทำดังกล่าวจะได้รับประโยชน์ตอบแทนหรือไม่ก็ตาม
2. ผู้นำเข้า หมายถึง บุคคลหรือนิติบุคคลซึ่งมีการนำเข้าสินค้าเข้ามาในราชอาณาจักร ไม่ว่าเพิ่อการใดๆ
3. ผู้ที่กฎหมายกำหนดให้มีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่มเป็นกรณีพิเศษ เช่น
3.1กิจการมีตัวแทนกรณีที่ผู้ประกอบการอยู่นอกราชอาณาจักรและได้มีขายสินค้า
หรือให้บริการในราชอาณาจักรเป็นปกติธุระโดยมีตัวแทนอยู่ในราชอาณาจักร
3.2 ผู้รับโอนสินค้าหรือผู้รับโอนสิทธิในบริการ กรณีที่มีการขายสินค้าหรือการให้บริการและได้เสียภาษีมูลค่าเพิ่มในอัตรา ร้อยละ 0 ตามมาตรา 80/1 (5) ให้กับองค์การสหประชาชาติ ทบวงการชำนัญพิเศษของสหประชาชาติ สถานเอกอัครราชทูต สถานทูต สถานกงสุลใหญ่ สถานกงสุล และภายหลังได้มีการโอนกรรมสิทธิ์หรือโอนสิทธิในการบริการนั้นไปให้กับบุคคลอื่น
3.3 ผู้ที่มีความรับผิดตามกฎหมายว่าด้วยพิกัดอัตราศุลกากร หรือผู้รับโอนสินค้า ถ้ามีการโอนสินค้าในกรณีนำเข้าที่จำแนกไว้ในภาค ว่าด้วยของที่ได้รับยกเว้นอากรตามกฎหมายว่าด้วยพิกัดอัตราศุลกากรซึ่งได้รับยกเว้นภาษีมูลค่าเพิ่มตามมาตรา 81(2)(ค) และภายหลังสินค้านั้นต้องเสียอากรตามกฎหมายว่าด้วยพิกัดอัตราศุลกากร
3.4 ผู้ที่ควบเข้ากันและผู้ประกอบการจดทะเบียนใหม่
3.5 ผู้โอนและผู้รับโอนในกรณีโอนกิจการ
3.6 ผู้ประกอบการที่อยู่นอกราชอาณาจักร และได้เข้ามาประกอบกิจการขายสินค้าหรือให้บริการในราชอาณาจักรเป็นการชั่วคราว ในกรณีที่ผู้ประกอบการดังกล่าวไม่ได้จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มชั่วคราว ตามมาตรา 85/3 ให้ผู้ประกอบการดังกล่าวมีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม และชำระภาษีมูลค่าเพิ่มเมื่อความรับผิดในการเสียภาษีเกิดขึ้น
3.7 ผู้ประกอบการที่ได้ให้บริการในต่างประเทศ และได้มีการใช้บริการนั้นในราชอาณาจักร ให้ผู้ประกอบการดังกล่าวมีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม และชำระภาษีมูลค่าเพิ่มเมื่อความรับผิดในการเสียภาษีเกิดขึ้น