จากการพัฒนาของการผลิตในยุคต่างๆ จะเห็นว่าการผลิตแต่ละรูปแบบไม่ว่าจะเป็นการผลิตแบบช่างฝีมือหรือการผลิตแบบจำนวนมากนั้น ต่างก็มีความเหมาะสมในแต่ละยุคของการผลิตนั้นๆ การผลิตแบบลีนได้รับพัฒนาขึ้นจากการรวบรวมข้อดีของแต่ละยุคการผลิตแล้วนำมาปรับให้เข้ากับสภาวการณ์การผลิตในปัจจุบัน นั่นคือ ลักษณะที่ดีของการผลิตแบบช่างฝีมือคือการผลิตสินค้าที่มีคุณภาพสูง (high quality) และสามารถตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้อย่างเฉพาะเจาะจงและสินค้ามีรูปแบบเฉพาะ (individualized and custom-made) และลักษณะที่ดีของการผลิตแบบจำนวนมากคือการผลิตในปริมาณมากเพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้าส่วนใหญ่ ณ ระดับราคาต่ำ
โดยระบบการผลิตแบบลีนมีหลักการสำคัญ 5 ประการ คือ
(1) คุณภาพตั้งแต่เริ่มต้น (First-time quality) โดยมุ่งลดของเสียจากกระบวนการผลิต โดยการตรวจสอบคุณภาพด้วยตนเองของผู้ปฏิบัติงานในทุกกระบวนการผลิต โดยผู้ปฏิบัติงานจะเป็นผู้ตรวจสอบงานของตน และหากพบข้อบกพร่องหรือสิ่งผิดปกติอันอาจจะนำไปสู่ปัญหาในการผลิตก็จะทำการหาสาเหตุเพื่อทำการแก้ไขอย่างทันที ณ จุดปฏิบัติงาน อันจะทำให้บรรลุเป้าหมายด้านคุณภาพและผลิตภาพ โดยหลักการนี้จะทำให้เกิดการทำงานเป็นทีมและให้อำนาจในการตัดสินใจที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานของคนงาน
(2) การลดความสูญเปล่า (Waste minimization) ความสูญเปล่าคือกิจกรรมที่ไม่สร้างคุณค่าและทำให้ประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรการผลิตขององค์การลดลง ซึ่งการขจัดความสูญเปล่านับว่าเป็นหัวใจสำคัญของระบบการผลิตแบบลีนที่เกี่ยวข้องกับการลดต้นทุนซึ่งเป็นเป้าหมายหลักขององค์การ
(3) การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง (Continuous improvement) การปรับปรุงอย่างต่อเนื่องมีจุดมุ่งหมายในการลดต้นทุน การปรับปรุงคุณภาพ และการเพิ่มผลิตภาพ โดยอาศัยความมีส่วนร่วมของพนักงานในองค์การ ในการระบุปัญหาและปรับปรุงแก้ไขกระบวนการของตนเพื่อกำจัดความสูญเปล่าอย่างต่อเนื่อง
(4) ความยืดหยุ่นของการผลิต (Production flexibility) เป็นการที่ทำให้กระบวนการผลิตมีความสามารถในการผลิตสินค้าหลายชนิดผสมกันในสายการผลิตเดียว โดยไม่ทำให้ประสิทธิภาพในการผลิตลดลง โดยอาศัยการเปลี่ยนรุ่นที่รวดเร็วและการผลิตจำนวนน้อยในแต่ละรุ่นการผลิต
(5) สัมพันธภาพระยะยาว (Long-term relationship) เป็นการทำให้มีความสัมพันธ์แบบระยะยาวระหว่างผู้ค้าและผู้ผลิตรวมถึงผู้ที่เกี่ยวข้องกับการผลิต โดยการที่ผู้ผลิตและผู้ค้าและผู้ที่เกี่ยวข้องมีการทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดและมีการแบ่งปันข้อมูลข่าวสารระหว่างกัน ตั้งแต่กระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์ การผลิต จนถึงกระบวนการส่งมอบสินค้าให้ลูกค้า อันจะนำไปสู่การบรรลุเป้าหมายร่วมกัน