จริยธรรมการใช้คอมพิวเตอร์ในยุคดิจิทัล หมายถึง หลักศีลธรรมจรรยาที่กำหนดขึ้นเพื่อใช้เป็นแนวปฏิบัติ ควบคุมการใช้ระบบคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีสารสนเทศ ใช้จำแนกแยกแยะว่าสิ่งใดถูกผิด โดยทั่วไปการกระทำที่ผิดจริยธรรมคือการใช้คอมพิวเตอร์ทำร้าย ทำลาย ก่อให้เกิดความเสียหาย รำคาญแก่ผู้อื่น เช่น การนำภาพของบุคคลอื่นไปเผยแพร่ในอินเตอร์เน็ตโดยไม่ได้รับอนุญาตซึ่งก่อให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าของภาพ การเข้าถึงข้อมูล การเข้าถึงระบบโดยไม่ได้รับอนุญาต การขโมยข้อมูล การละเมิดลิขสิทธิ์ เป็นต้น
การพิจารณาจริยธรรมการใช้คอมพิวเตอร์ในยุคดิจิทัล มีประเด็นสำคัญ 4 ประการที่ควรมุ่งเน้นได้แก่ ความเป็นส่วนตัว (Privacy) ความถูกต้อง (Accuracy) ความเป็นเจ้าของ (Property) และการเข้าถึงข้อมูล (Accessibility) หรือที่ใช้ตัวย่อว่า PAPA เป็นแนวคิดของ Mason (1986) ทั้งนี้จากการสังเคราะห์ที่มาจากข้อมูลหลายแหล่ง สรุปได้ดังนี้
1. ความเป็นส่วนตัว (Privacy) คือระดับของการเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลและการยืนยันตัวตน เป็นสิทธิที่เจ้าของสามารถควบคุมข้อมูลของตนเองในการเปิดเผยกับผู้อื่น สิทธินี้ครอบคลุมทั้งในระดับปัจเจกบุคคล กลุ่มบุคคล และองค์กรต่างๆ เช่น ประวัติครอบครัว ประวัติการรักษาพยาบาล หมายเลขบัตรประชาชน วันเดือนปีเกิด เป็นต้น
2. ความถูกต้อง (Accuracy) คือการตรวจสอบที่มาที่ไปของข้อมูลและแหล่งอ้างอิงได้ รวมถึงการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลก่อนบันทึก การบันทึกข้อมูลที่ถูกต้องและการปรับปรุงข้อมูลให้ทันสมัยอยู่เสมอ สำหรับการใช้คอมพิวเตอร์ในการรวบรวม จัดเก็บ และเรียกใช้ข้อมูลนั้น ข้อมูลจะมีความน่าเชื่อถือมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับการบันทึกข้อมูล
3. ความเป็นเจ้าของ (Property) คือสิทธิ์การครอบครองหรือเผยแพร่ข้อมูล เป็นกรรมสิทธิ์ในการถือครองทรัพย์สินทั้งทรัพย์สินที่จับต้องได้ เช่น คอมพิวเตอร์ และทรัพย์สินที่จับต้องไม่ได้ เช่น โปรแกรมคอมพิวเตอร์
4. การเข้าถึงข้อมูล (Accessibility) คือการกำหนดสิทธิการเข้าใช้งานตามระดับสิทธิของผู้ใช้งานแต่ละคนเพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ที่ไม่ได้รับอนุญาตเข้าถึงข้อมูล ผู้ใช้งานแต่ละคนมีสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลในระดับที่แตกต่างกัน
กรณีศึกษาเกี่ยวกับความเป็นส่วนตัว (Privacy)
การโพสต์ชื่อ ที่อยู่ของกรรมการบริษัท เลขทะเบียนบริษัท ที่อยู่สำนักงาน และอีเมล์ของบริษัทลงบนโลกออนไลน์ กรณีนี้ถือว่ามีความผิดทางจริยธรรมเทคโนโลยีสารสนเทศในเรื่องความเป็นส่วนตัว (Privacy) หรือไม่ อย่างไร
ชื่อ ที่อยู่ เบอร์โทรศัพท์ รูปถ่าย บัญชีธนาคาร อีเมล ไอดีไลน์ บัญชีผู้ใช้ของเว็บไซต์ ลายนิ้วมือ ประวัติสุขภาพ ข้อมูลเหล่านี้สามารถระบุถึงตัวเจ้าของข้อมูลนั้นได้ เรียกว่า ข้อมูลส่วนบุคคล (Personal Data) การโพสต์ต้องระมัดระวังเนื่องจากมีกฎหมายที่เรียกว่า พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล มีสาระสำคัญอย่างหนึ่งที่ได้ระบุไว้ในมาตราที่ 19 ใจความว่า ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคลจะกระทำการเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลไม่ได้ หากเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคลไม่ได้ให้ความยินยอมไว้ก่อนหรือในขณะนั้น เว้นแต่บทบัญญัติ แห่งพระราชบัญญัตินี้หรือกฎหมายอื่นบัญญัติให้กระทำได้ สำหรับข้อมูลที่ไม่เป็นข้อมูลส่วนบุคคล เช่น เลขทะเบียนบริษัท ข้อมูลสำหรับการติดต่อทางธุรกิจที่ไม่ได้ระบุถึงตัวบุคคล เช่น หมายเลขโทรศัพท์ หรือแฟกซ์ที่ทำงาน ที่อยู่สำนักงาน อีเมลที่ใช้ในการทำงาน อีเมลของบริษัท (จิราภพ ทวีสูงส่ง, 2566)
ดังนั้นการโพสต์ชื่อ ที่อยู่ของกรรมการบริษัท เป็นการเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลสามารถทำได้ต่อเมื่อเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคลให้ความยินยอม สำหรับเลขทะเบียนบริษัท ที่อยู่สำนักงาน และอีเมล์ของบริษัท ไม่ใช่ข้อมูลส่วนบุคคล สามารถโพสต์ลงบนโลกออนไลน์ได้
กรณีศึกษาเกี่ยวกับความถูกต้อง (Accuracy)
การประเมินเลื่อนขั้นเงินเดือนประจำปีของบริษัท ใช้ระบบการประเมินโดยคน จากนั้นให้พนักงานเซ็นรับทราบผลประเมินและจำนวนเงินเดือนที่ได้รับที่เพิ่มขึ้นจากนั้นพนักงานในฝ่ายบุคคลเพียงหนึ่งคนเป็นผู้มีหน้าที่ป้อนข้อมูลเข้าระบบคอมพิวเตอร์และโปรแกรมทำการปรับปรุงข้อมูลในระบบฐานข้อมูลให้ทันสมัย ทั้งนี้พนักงานสามารถเข้าไปตรวจสอบจำนวนเงินเดือนของตนเองได้ กรณีนี้ถือว่ามีความถูกต้องทางจริยธรรมเทคโนโลยีสารสนเทศในเรื่องความถูกต้อง (Accuracy) หรือไม่ อย่างไร
การใช้คอมพิวเตอร์เพื่อการรวบรวม จัดเก็บข้อมูล เป็นคุณลักษณะที่สำคัญประการหนึ่งที่ทำให้ข้อมูลมีความน่าเชื่อถือ รวมถึงความถูกต้องในการบันทึกข้อมูลด้วย โดยทั่วไปจะพิจารณาว่าใครจะเป็นผู้รับผิดชอบต่อความถูกต้องของข้อมูลที่จัดเก็บและเผยแพร่ ดังนั้น ในการจัดทำข้อมูลและสารสนเทศให้มีความถูกต้อง (Accuracy) ข้อมูลควรได้รับการตรวจสอบความถูกต้องก่อนที่จะนำเข้าระบบคอมพิวเตอร์ ปรับปรุงข้อมูลให้มีความทันสมัยอยู่เสมอ และควรให้สิทธิแก่บุคคลในการเข้าไปตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลตนเองด้วย
กรณีนี้ถือว่าเป็นการปฏิบัติที่ถูกต้องตามจริยธรรมเทคโนโลยีสารสนเทศในเรื่องความถูกต้อง (Accuracy)