ในศตวรรษที่ 21 โลกธุรกิจกำลังเปลี่ยนแปลงเข้าสู่ยุคที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูลและเทคโนโลยีดิจิทัล หนึ่งในนวัตกรรมที่ทรงพลังและได้รับความสนใจมากที่สุดคือปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) ซึ่งได้เข้ามามีบทบาทสำคัญต่อการจัดการการผลิตและโลจิสติกส์อย่างกว้างขวาง AI ไม่เพียงช่วยให้องค์กรสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงาน แต่ยังช่วยลดต้นทุนและสร้างความยืดหยุ่นให้แก่ห่วงโซ่อุปทานในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
ในด้านการผลิต AI ถูกนำมาใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลจากเครื่องจักรและสายการผลิต เพื่อตรวจสอบคุณภาพสินค้าแบบเรียลไทม์และคาดการณ์การบำรุงรักษาเครื่องจักรล่วงหน้า (Predictive Maintenance) ซึ่งช่วยลดการหยุดชะงักและเพิ่มอายุการใช้งานของอุปกรณ์ อีกทั้ง AI ยังสนับสนุนการออกแบบการผลิตที่ชาญฉลาด โดยใช้ระบบจำลองสถานการณ์ (Simulation) และ Machine Learning เพื่อหาวิธีการผลิตที่เหมาะสมที่สุด นอกจากนี้ การใช้หุ่นยนต์อัจฉริยะ (Smart Robots) ที่ควบคุมด้วย AI ยังทำให้กระบวนการผลิตมีความแม่นยำและปลอดภัยมากขึ้น
ขณะที่ในด้านโลจิสติกส์ AI มีบทบาทสำคัญในการวางแผนเส้นทางการขนส่ง (Route Optimization) เพื่อให้สามารถส่งสินค้าถึงมือลูกค้าได้อย่างรวดเร็วและคุ้มค่า การใช้ AI ในระบบคลังสินค้า เช่น หุ่นยนต์จัดเก็บและหยิบสินค้า (Automated Picking Robots) หรือระบบตรวจสอบสต็อกด้วย Computer Vision ช่วยลดข้อผิดพลาดและเพิ่มความถูกต้องของข้อมูล ขณะเดียวกัน AI ยังสนับสนุนการคาดการณ์ความต้องการของตลาด (Demand Forecasting) ทำให้องค์กรสามารถบริหารจัดการสินค้าคงคลังได้อย่างเหมาะสม ลดปัญหาสินค้าขาดตลาดหรือคงคลังเกินความจำเป็น (Choi et al., 2021)
ในประเทศไทย องค์กรธุรกิจและภาคอุตสาหกรรมเริ่มนำ AI มาประยุกต์ใช้มากขึ้น เช่น ธุรกิจอีคอมเมิร์ซอย่าง Lazada และ Shopee ที่ใช้ AI วิเคราะห์พฤติกรรมลูกค้าและบริหารเส้นทางการจัดส่ง หรือธุรกิจโลจิสติกส์อย่าง SCG Logistics และ Kerry Express ที่ใช้ระบบ AI ในการบริหารคลังสินค้าและติดตามการขนส่งแบบเรียลไทม์ ซึ่งช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคได้ดียิ่งขึ้น
อย่างไรก็ตาม การนำ AI มาใช้ในการจัดการการผลิตและโลจิสติกส์ก็มีข้อจำกัดและความท้าทาย เช่น ต้นทุนการลงทุนในเทคโนโลยีที่สูง การขาดแคลนบุคลากรที่มีทักษะด้าน AI และประเด็นด้านความปลอดภัยของข้อมูล องค์กรจึงต้องวางกลยุทธ์การปรับใช้ AI อย่างรอบคอบ ควบคู่กับการพัฒนาทักษะบุคลากรและระบบการกำกับดูแลที่เหมาะสม (World Economic Forum, 2022)
AI จึงได้กลายเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาการผลิตและโลจิสติกส์ยุคใหม่ เพราะช่วยให้องค์กรสามารถปรับตัวต่อการแข่งขันและความไม่แน่นอนได้ดียิ่งขึ้น นักศึกษาที่กำลังศึกษาในสาขาการจัดการและโลจิสติกส์ควรตระหนักว่า การทำความเข้าใจและการประยุกต์ใช้ AI ไม่เพียงเป็นทักษะที่เพิ่มมูลค่าให้แก่ตนเอง แต่ยังเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างความได้เปรียบทางธุรกิจและการพัฒนาเศรษฐกิจดิจิทัลของประเทศในอนาคต