การวิเคราะห์งบการเงินเป็นเครื่องมือในการบริหารธุรกิจ ซึ่งเครื่องมือในการวิเคราะห์งบการเงิน ประกอบด้วย การวิเคราะห์แนวตั้ง/การวิเคราะห์โครงสร้างงบการเงิน การวิเคราะห์แนวนอน การวิเคราะห์การเจริญเติมโต หรือแนวโน้ม การวิเคราะห์โดยใช้อัตราส่วนทางการเงิน และการวิเคราะห์งบกระแสเงินสด ดังนั้นผู้บริหารจึงควรใช้ประโยชน์จากเครื่องมือเหล่านี้ โดยจะต้องเข้าใจและวิเคราะห์ในด้านต่างๆ ดังนี้
1.การวิเคราะห์แนวตั้ง/การวิเคราะห์โครงสร้างงบการเงิน
ความสำคัญของการวิเคราะห์งบการเงินแนวตั้ง การวิเคราะห์โครงสร้างงบการเงิน การเปรียบเทียบระหว่างกิจการจะมีปัญหาในเรื่องขนาดของกิจการที่แตกต่างกัน หรือการใช้เงินสกุลตราต่างประเทศ เครื่องมือที่จะช่วยจัดปัญหาเหล่านี้ คือ การทำตัวเลขในงบการเงินให้เป็นร้อยละของรายการที่เกี่ยวข้อง เช่น ยอดสินทรัพย์ แต่ละราการคิดเป็นร้อยละเท่าใดของยอดสินทรัพย์รวม หรือยอดหนี้สิน และส่วนของผู้ถือหุ้นแต่ละรายการคิดเป็นร้อยละเท่าใดของยอดหนี้สินและส่วนของผู้ถือหุ้น เป็นต้น ซึ่งเทคนิคที่จะนำมาใช้เรียกว่า การวิเคราะห์งบการเงินแนวตั้ง/การวิเคราะห์โครงสร้างงบการเงิน
ความหมายของการวิเคราะห์งบการเงินแนวตั้ง การวิเคราะห์โครงสร้างงบการเงิน การวิเคราะห์งบการเงินแนวตั้ง หรือแนวดิ่ง หรือการวิเคราะห์โครงสร้าง หมายถึง การวิเคราะห์ตัวเลขในงบการเงิน โดยมีการกำหนดให้ยอดรวมของหมวดใดหมวดหนึ่งในงบการเงิน เป็นร้อยละ 100 และเทียบว่าบอดรายการอื่นๆ เป็นร้อยละเท่าใดของยอดรวมในหมวดเดียวกัน เพื่อให้ตัวเลขแสดงความหมายที่ชัดเจน และสามารถเปรียบเทียบกันได้
2.การวิเคราะห์แนวนอน หรือ การวิเคราะห์การเจริญเติมโตหรือ แนวโน้ม
ความสำคัญของการวิเคราะห์งบการเงินแนวนอน การวิเคราะห์การเจริญเติมโต หรือแนวโน้ม การวิเคราะห์งบการเงินโดยใช้ข้อมูลปีใดปีหนึ่งอาจทำให้ไม่ได้ข้อมูลที่มีความเพียงพอเนื่องจากผู้วิเคราะห์ไม่สามารถทราบได้ว่าข้อมูลที่เห็ฯมีค่ามากหรือน้อย เพราะไม่มีเกณฑ์ในการเปรียบเทียบ การวิเคราะห์งบการเงินแนวนอนหรือการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของงบการเงิน เป็นการเปรียบเทียบยอดขายต่างๆ ในงบกำไรขาดทุนและงบแสดงฐานะการเงินกับปีอื่นๆ ซึ่งจะทำให้ผู้วิเคราะห์ทราบถึงการเปลี่ยนแปลงของรายการต่างๆ และหากทำการวิเคราะห์ความเปลี่ยนแปลงหลายๆ ปี จะทำให้ทราบแนวโน้มของรายการนั้น
ความหมายของการวิเคราะห์งบการเงินแนวนอน การวิเคราะห์งบการเงินแนวนอน หรือการวิเคราะห์การเจริญเติมโตหรือแนวโน้ม หมายถึง การวิเคราะห์ตัวเลขในงบการเงิน โดยมีการเปรียบเทียบกับปีอื่นๆ ซึงต้องกำหนดให้ตัวเลขปีใดปีหนึ่งเป็นร้อยละ 100 และเทียบว่าปีอื่นๆ จะเป็นร้อยละเท่าใด ในการกำหนดปีใดปีหนึ่งให้เป็นร้อยละ 100 สามารถทำได้ 2 วิธีคือ การเปรียบเทียบกับปีก่อนและการเปรียบเทียบกับปีฐาน ในกรณีมีตัวเลข 2 ปี ทั้ง 2 วิธีจะคำนวณเหมือนกัน
ที่มา เอกสารประกอบการอบรม/สัมมนา อ.ดร.พิชัย ทรัพย์เกิด