จารึกวัดโพธิ์ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก โดยเมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม 2554 องค์การยูเนสโก ได้มีมติรับรองให้จารึกวัดโพธิ์ ขึ้นทะเบียนเป็น “มรดกแห่งความทรงจำแห่งโลกในระดับนานาชาติ” ในวาระการประชุมคณะกรรมการที่ปรึกษานานาชาติว่าด้วยแผนงานความทรงจำแห่งโลกของยูเนสโก ครั้งที่ 10 (The Tenth Meeting of the International Advisory Committee for the Memory of the World Programme of UNESCO) ณ มหาวิทยาลัยแมนเชสเตอร์ เมือง แมนเชสเตอร์ สหราชอาณาจักร โดยภายในวัดโพธิ์มีจารึกจำนวน 1,440 แผ่น (ที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบัน) ส่วนใหญ่เป็นจารึกอักษรไทย ภาษาไทยส่วนอักษรขอม ภาษาบาลี และภาษาไทยมีเพียงเล็กน้อยเท่านั้น คณะทำงานสำรวจและจัดทำทะเบียนจารึกวัดโพธิ์ ได้จำแนกออกเป็น 6 หมวดดังนี้
- หมวดพระพุทธศาสนา จำนวน 310 แผ่น มี 12 เรื่อง ได้แก่ เรื่องมหาวงษ์ พระสาวกเอตทัคคะ พระสาวิกาเอตทัคคะ อุบาสกเอตทัคคะ อุบาสิกาเอตทัคคะ พาหิรนิทาน ทศชาติชาดก เวสสันดรชาดก อรรถกถาชาดก ญาณ 10 นิรยกถา และเปรตกถา
- หมวดเวชศาสตร์ จำนวน 608 แผ่น มี 9 เรื่อง ได้แก่ ตำรายา แผนเส้น แผนฝี แผนปลิง แม่ซื้อ ลำบองราหู โองการปัดพิษแสลง อาธิไท้โพธิบาท และโคลงภาพฤาษีดัดตน
- หมวดวรรณคดีและสุภาษิต จำนวน 341 แผ่น มี 11 เรื่อง ได้แก่ โคลงกลบท โคลงภาพจำหลักเรื่องรามเกียรติ์ โคลงโลกนิติ เพลงยาวกลบท ตำราฉันท์มาตราพฤติ ตำราฉันท์วรรณพฤติ ฉันท์พาลีสอนน้อง ฉันท์กฤษณาสอนน้อง ฉันท์อัษฎาพานร สุภาษิตพระร่วง และนิทาน 12 เหลี่ยม
- หมวดทำเนียบ จำนวน 124 แผ่น มี 3 เรื่อง ได้แก่ ทำเนียบหัวเมืองและผู้ครองเมือง ทำเนียบสมณศักดิ์ และโคลงภาพคนต่างภาษา
- หมวดประวัติ จำนวน 21 แผ่น มี 2 เรื่อง ได้แก่ ประวัติการบูรณปฏิสังขรณ์แต่ละอาคาร และจารึกชื่อเฉพาะต่างๆ ได้แก่ วิหารทิศ พระมหาเจดีย์ และสถูป
- หมวดประเพณี จำนวน 36 แผ่น มี 1 เรื่อง ได้แก่ ริ้วกระบวนแห่พระกฐินทางสถลมารค
ที่มา วัดโพธิ์ (2566)
แหล่งข้อมูล
วัดโพธิ์ (2566). จารึกวัดโพธิ์มรดกความทรงจำแห่งโลก สืบค้นจาก https://watpho.com/th/inscription
