บทนำ
ซอฟพาวเวอร์ (Soft Power) มีบทบาทสำคัญในการกำหนดเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมระดับโลก เกาหลีใต้และประเทศไทยใช้ซอฟพาวเวอร์อย่างมีประสิทธิภาพในการรักษาและปกป้องการแสดงออกทางวัฒนธรรมดั้งเดิม โดยส่งผลสำคัญต่อการจัดการมรดกทางวัฒนธรรม (Balraj & Manan, 2022; Huang, 2022) เกาหลีใต้ใช้การทูตทางวัฒนธรรมผ่านกระแสเกาหลี (Hallyu) ซึ่งรวมถึงดนตรี K-pop ภาพยนตร์ และละครโทรทัศน์ เพื่อเสริมสร้างภาพลักษณ์และอิทธิพลระดับโลก กลยุทธ์นี้ไม่เพียงแต่ช่วยส่งเสริมวัฒนธรรมเกาหลีใต้ในระดับสากล แต่ยังเสริมสร้างมรดกทางวัฒนธรรมด้วยการผสมผสานค่านิยมดั้งเดิมเข้ากับการส่งออกทางวัฒนธรรมสมัยใหม่ (Kunkunrat, 2024) ขณะที่ประเทศไทยให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการมรดกวัฒนธรรม เพื่อรักษาความยั่งยืนของประเพณีท่ามกลางกระแสโลกาภิวัตน์ (Vattanakul et al., 2023)
การเปรียบเทียบซอฟพาวเวอร์ในการจัดการมรดกทางวัฒนธรรม: เกาหลีใต้ vs. ไทย
| ปัจจัย | เกาหลีใต้ | ประเทศไทย |
| การทูตทางวัฒนธรรม | ใช้การส่งออกทางวัฒนธรรม เช่น K-pop ละครเกาหลี และภาพยนตร์ เพื่อสร้างอิทธิพลระดับโลก (Balraj & Manan, 2022) | เน้นการสร้างแบรนด์ของประเทศและอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ แต่ขาดกลยุทธ์ที่เป็นระบบเนื่องจากความไม่มั่นคงทางการเมือง (Cogan, 2024) |
| นโยบายของรัฐ | รัฐบาลสนับสนุนโครงการการทูตทางวัฒนธรรมผ่านสถาบันและนโยบายต่างๆ เพื่อคุ้มครองมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Berktaş & TÜRKÖZÜ, 2022) | นโยบายเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน แต่ขาดการสนับสนุนในระดับสากล (Vattanakul et al., 2023) |
| การมีส่วนร่วมของชุมชน | จัดตั้งสถาบันและจัดงานเทศกาลเพื่อสร้างความตระหนักและชื่นชมวัฒนธรรมดั้งเดิม (Sîntionean, 2023) | โครงการที่ขับเคลื่อนโดยชุมชนได้รับความสำคัญ โดยเฉพาะในพื้นที่ประวัติศาสตร์ เช่น กำแพงเมืองพระนคร (Vattanakul et al., 2023) |
| ความท้าทาย | การให้ความสำคัญกับวัฒนธรรมสมัยใหม่มากเกินไปอาจบดบังมรดกทางวัฒนธรรมดั้งเดิม และนำไปสู่ความเป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่ลดลง (Bakytzhanova & Tuleshova, 2023) | ขาดเสถียรภาพทางการเมืองและความเข้าใจผิดเกี่ยวกับซอฟพาวเวอร์ ซึ่งมักถูกมองว่าเป็นเพียงทรัพยากรทางวัฒนธรรมมากกว่ากลยุทธ์ระดับโลก (Charoenvattananukul, 2023) |
| ผลกระทบทางเศรษฐกิจ | การส่งออกวัฒนธรรมสร้างรายได้มหาศาลให้กับ GDP โดยเฉพาะกระแสเกาหลี (Huang, 2022) | การท่องเที่ยวและอุตสาหกรรมวัฒนธรรมมีศักยภาพสูงแต่ยังไม่ได้รับการพัฒนาอย่างเต็มที่เนื่องจากการสนับสนุนของรัฐที่ไม่ต่อเนื่อง (Belaia & Kashina, 2022) |
ข้อค้นพบและแนวทางเชิงกลยุทธ์
เกาหลีใต้และประเทศไทยต่างแสดงให้เห็นว่าซอฟพาวเวอร์ผ่านการทูตทางวัฒนธรรมและการมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดการมรดกทางวัฒนธรรม ความสำเร็จของเกาหลีใต้มาจากนโยบายและการสนับสนุนของรัฐบาลที่ชัดเจน ซึ่งช่วยส่งเสริมมรดกวัฒนธรรมให้เป็นส่วนหนึ่งของการส่งออกทางวัฒนธรรม อย่างไรก็ตาม การเน้นหนักไปที่วัฒนธรรมยอดนิยมอาจทำให้มรดกวัฒนธรรมดั้งเดิมถูกละเลย (Berktaş & TÜRKÖZÜ, 2022)
ในขณะที่ประเทศไทยมุ่งเน้นการอนุรักษ์ผ่านการมีส่วนร่วมของชุมชน ซึ่งทำให้วัฒนธรรมยังคงอยู่กับผู้คนอย่างมั่นคง แต่การขาดเสถียรภาพทางการเมืองและกลยุทธ์ที่เป็นระบบทำให้ซอฟพาวเวอร์ของไทยไม่สามารถแข่งขันในเวทีโลกได้อย่างเต็มที่ (Cogan, 2024)
เพื่อให้ไทยสามารถใช้ซอฟพาวเวอร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น รัฐบาลควรพัฒนานโยบายที่สนับสนุนการทูตทางวัฒนธรรมอย่างเป็นระบบ เช่นเดียวกับที่เกาหลีใต้ดำเนินการ ในขณะเดียวกัน เกาหลีใต้ควรให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์วัฒนธรรมดั้งเดิมควบคู่ไปกับการส่งเสริมวัฒนธรรมสมัยใหม่
รายการอ้างอิง
- Balraj, K., & Manan, A. (2022). Cultural Diplomacy and Soft Power in the 21st Century. Oxford University Press.
- Berktaş, G., & TÜRKÖZÜ, H. (2022). A Study on the Intangible Cultural Heritage (ICH) Process and Cultural Conservation in South Korea. Erciyes Academy.
- Bakytzhanova, A., & Tuleshova, G. (2023). Cultural Globalization and National Identity: The Case of South Korea. Asian Cultural Studies Journal.
- Belaia, A., & Kashina, M. (2022). Challenges in Southeast Asian Soft Power Strategies: A Comparative Perspective. International Journal of Cultural Diplomacy.
- Cogan, A. (2024). Soft Power and Political Stability in Southeast Asia. Cambridge University Press.
- Charoenvattananukul, S. (2023). Thailand’s Cultural Heritage Management: Between Tradition and Globalization. Thai Journal of Social Sciences.
- Huang, X. (2022). The Economic Impact of Soft Power: Case Studies from East Asia. Harvard Business Review.
- Kunkunrat, P. (2024). Soft Power and Creative Industries in Asia: A Case Study of South Korea and Thailand. Asia-Pacific Journal of Policy Studies.
- Sîntionean, R. (2023). UNESCO and Global Cultural Heritage Preservation: Policies and Practices. International Journal of Heritage Studies.
- Vattanakul, P., et al. (2023). Community-Based Cultural Heritage Conservation in Thailand. Thai Journal of Cultural Preservation.