รองศาสตราจารย์ ดร.กัลยานี ภาคอัต
หลายๆ ท่านอาจได้ยินคำว่า “Greenshoe” มานานแล้ว แต่อีกหลายท่านคิดว่ารองเท้าสีเขียวเกี่ยวข้องอะไรกับการนำเสนอขายหุ้นไอพีโอ (IPO) แม้เรื่องนี้มิได้เป็นเรื่องใหม่ เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นมานานพอสมควร แต่ผู้สนใจเรื่องการวิเคราะห์หลักทรัพย์ควรให้ความสนใจ ดังนั้น บทความนี้ขอนำเสนอรายละเอียดของเรื่อง Greenshoe
ประวัติความเป็นมาของคำว่า “Greenshoe” มาจากบริษัทที่มีชื่อว่า Green Shoe Manufacturing Company ซึ่งเป็นบริษัทแรกที่ใช้การเสนอขายหลักทรัพย์ในลักษณะ “ตัวเลือกการจัดสรรเกิน” ในเวลานั้นสำนักงาน ก.ล.ต. (สหรัฐอเมริกา) อนุญาตให้ดำเนินการเพื่อให้เป็นตัวเลือกในการเพิ่มประสิทธิภาพและความสามารถในการแข่งขันของกระบวนการระดมทุน และการนำเสนอขายหุ้นเป็นการรับประกันเต็มรูปแบบเท่านั้น โดยทั่วไปจะถูกนำมาใช้กับการจัดจำหน่ายหุ้นที่มีขนาดใหญ่
ความหมายของคำว่า “Greenshoe” ตามคำนิยามของสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์ และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) หมายถึง การจัดสรรหุ้นเกินกว่าจำนวนที่จัดจำหน่าย โดยผู้จัดจำหน่ายหลักทรัพย์ (Underwriter) จะยืมหุ้นส่วนที่เกินจำนวนหุ้นที่บริษัทต้องการเสนอขายจากเจ้าของเดิมหรือผู้บริหารไปจัดสรรให้แก่ผู้ลงทุนตามความต้องการ แต่หุ้นส่วนเกินดังกล่าวต้องไม่เกิน 15% ของจำนวนหุ้นทั้งหมดที่เสนอขายและได้รับอนุมัติจากสำนักงาน ก.ล.ต. และผู้จัดจำหน่าย (Underwriter) จะจัดหาหุ้นเพื่อส่งคืนภายหลังเมื่อหุ้นดังกล่าวเข้าซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยแล้ว
กระบวนการของ Greenshoe Option จะช่วยสร้างเสถียรภาพให้กับราคาหุ้นไอพีไอในช่วงแรกของการเข้าซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ อย่างไรก็ตาม การทำ Greenshoe Option หุ้นนั้นจะถูกขึ้นเครื่องหมาย ST (Stabilization) และมีเรื่องของ “เงื่อนไขซื้อหุ้นคืน” โดยผู้จัดจำหน่ายหุ้น (Underwriter) จะต้องซื้อหุ้นคืนภายใน 30 วันนับจากวันที่เข้าซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ เพื่อนำมาคืนให้ผู้บริหารหรือเจ้าของเดิม ซึ่งวิธีการซื้อหุ้นคืนสามารถกระทำได้ 2 วิธี คือ 1) ซื้อหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ และ 2) ใช้สิทธิซื้อหุ้นจากบริษัทมหาชนจำกัดหรือผู้ถือหุ้น อย่างไรก็ตาม การใช้กระบวนการ Greenshoe Option ไม่ได้เป็นการรับประกันว่าราคาหุ้นไอพีโอที่เข้าตลาดหลักทรัพย์ในช่วงแรกนั้นจะไม่ต่ำกว่าราคาไอพีโอ ดังนั้น ผู้ลงทุนจะต้องให้ความระมัดระวังอย่างยิ่งในการติดตามข่าวสารต่างๆ ที่เกี่ยวข้องก่อนการตัดสินใจลงทุน มิเช่นนั้นอาจเผชิญกับความเสี่ยงที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้เลย