ในยุคที่โลกต้องเผชิญหน้ากับวิกฤตสิ่งแวดล้อมที่รุนแรงขึ้นเรื่อยๆ การพัฒนาเศรษฐกิจที่มุ่งเน้นเพียงผลกำไรระยะสั้นโดยไม่คำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้กลายเป็นแนวทางที่ไม่ยั่งยืนอีกต่อไป รูปแบบการผลิตแบบดั้งเดิมที่มีลักษณะการใช้ทรัพยากรสูงและประสิทธิภาพต่ำได้ส่งผลให้เกิดการย่อยสลายของระบบนิเวศอย่างกว้างขวาง รวมถึงมลพิษที่ทวีความรุนแรง การหมดไปของทรัพยากรธรรมชาติ และความไม่สมดุลของระบบนิเวศ
บริบทการเปลี่ยนแปลงสู่ธุรกิจสีเขียว
ปัจจุบันนี้ มากกว่า 138 ประเทศทั่วโลกได้เสนอเป้าหมาย “ปลอดคาร์บอน” หรือ “คาร์บอนนิวทรัล” รัฐบาลจีนได้ออกนโยบายและกฎระเบียบด้านสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวดมากขึ้น กำหนดให้บริษัทต่างๆ ต้องมีมาตรฐานความยั่งยืนที่สูงขึ้นและเปิดเผยข้อมูลด้านสิ่งแวดล้อม ขณะเดียวกัน ผลิตภัณฑ์สีเขียวก็ถูกมองว่าเป็นข้อได้เปรียบของผู้บริโภคและเป็นสิ่งที่ผู้บริโภคให้ความสำคัญอย่างมาก ผู้บริโภคยินดีที่จะซื้อผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและยอมจ่ายเงินเพิ่มเติมสำหรับผลิตภัณฑ์เหล่านี้
การเปลี่ยนแปลงนี้ได้กระตุ้นให้บริษัทต่างๆ เร่งก้าวสู่การเปลี่ยนแปลงสีเขียวภายใต้แรงกดดันสามประการ คือ มลพิษทางสิ่งแวดล้อม ข้อจำกัดทางนโยบาย และความต้องการของสังคม การเปลี่ยนแปลงนี้ไม่เพียงแต่เป็นการตอบสนองต่อความดันจากภายนอก แต่ยังเป็นโอกาสในการสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันและการพัฒนาอย่างยั่งยืนในระยะยาว
แนวคิดการมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียว
การมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียว (Green Entrepreneurial Orientation GEO) เป็นแนวทางเชิงกลยุทธ์ที่บริษัทนำมาตรการด้านสิ่งแวดล้อม นวัตกรรม และแนวปฏิบัติการจัดการต่างๆ มาใช้อย่างเชิงรุก โดยมีการป้องกันสิ่งแวดล้อมและการพัฒนาอย่างยั่งยืนเป็นศูนย์กลางของกระบวนการทางธุรกิจ
แนวคิดนี้ไม่ได้มุ่งเน้นเพียงการสร้างกำไรระยะสั้น แต่ยังรวมถึงความรับผิดชอบต่อสังคมและความยั่งยืนขององค์กรในระยะยาว การมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียวช่วยให้บริษัทสามารถมีส่วนร่วมในกิจกรรมสีเขียว ทำให้สามารถคว้าโอกาสในการพัฒนาและได้รับความได้เปรียบในการแข่งขันใหม่ๆ ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมที่ซับซ้อน
บทบาทของทุนทางปัญญาสีเขียว
ทุนทางปัญญาสีเขียว (Green Intellectual Capital GIC) เป็นแนวคิดที่ครอบคลุมความรู้ ทักษะ และความสามารถที่พนักงานในองค์กรมีส่วนช่วยในการสร้างและจัดการคุณค่าที่ยั่งยืน โดยมีเป้าหมายในการผสานหลักการป้องกันสิ่งแวดล้อมเข้ากับการดำเนินธุรกิจ
ทุนทางปัญญาสีเขียวมีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนให้บริษัทสร้างการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะในยุคเศรษฐกิจฐานความรู้และการขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรมในปัจจุบัน ทุนทางปัญญาสีเขียวไม่เพียงแต่ช่วยปรับปรุงประสิทธิภาพด้านสิ่งแวดล้อม แต่ยังอำนวยความสะดวกในการจัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพในกระบวนการผลิต ซึ่งช่วยลดต้นทุนการดำเนินงานและเพิ่มประสิทธิภาพโดยรวมของธุรกิจ
การศึกษาวิจัยและผลการค้นพบ
การศึกษาครั้งนี้ได้ดำเนินการวิจัยกับบริษัทผลิตในประเทศจีนจำนวน 486 บริษัท โดยใช้แบบจำลองสมการโครงสร้างแบบกำลังสองน้อยที่สุดบางส่วน (PLS-SEM) ในการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการศึกษาเผยให้เห็นความสัมพันธ์ที่สำคัญหลายประการ
ผลการค้นพบหลัก
- ความสัมพันธ์เชิงบวกระหว่าง GEO และประสิทธิภาพอย่างยั่งยืน – การมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียวมีผลกระทบเชิงบวกต่อประสิทธิภาพอย่างยั่งยืนทั้งทางตรงและทางอ้อมผ่านทุนทางปัญญาสีเขียว
- บทบาทตัวกลางของทุนทางปัญญาสีเขียว – ทุนทางปัญญาสีเขียวทำหน้าที่เป็นตัวกลางในความสัมพันธ์ระหว่างการมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียวและประสิทธิภาพอย่างยั่งยืน
- ผลกระทบของความไม่แน่นอนด้านสิ่งแวดล้อม – ความไม่แน่นอนด้านสิ่งแวดล้อมมีผลกระทบเชิงลบต่อความสัมพันธ์ระหว่างทุนทางปัญญาสีเขียวและประสิทธิภาพอย่างยั่งยืน
ความหมายทางทฤษฎีและการปฏิบัติ
ความหมายทางทฤษฎี
การศึกษานี้มีส่วนสำคัญต่อการพัฒนาทฤษฎีในหลายประการ อันดับแรก การศึกษาได้ขยายการประยุกต์ใช้ทฤษฎี Resource-Based View (RBV) ในบริบทการจัดการสีเขียว โดยเผยให้เห็นว่าการดำเนินการ GEO ส่งเสริมการสะสมและพัฒนา GIC อย่างไร ซึ่งให้ข้อมูลเชิงลึกใหม่เกี่ยวกับกระบวนการสะสมทรัพยากร
การศึกษายังได้ชี้แจงเส้นทางเฉพาะที่ GEO ส่งผลต่อประสิทธิภาพอย่างยั่งยืน ไม่เพียงแต่ยืนยันความสำคัญของ GIC ในฐานะตัวแปรตัวกลาง แต่ยังเน้นให้เห็นว่า GEO มีอิทธิพลต่อการสะสมทรัพยากรสีเขียวภายในอย่างไร ซึ่งช่วยเพิ่มประสิทธิภาพอย่างยั่งยืนของบริษัท
ความหมายทางการปฏิบัติ
สำหรับผู้บริหารในอุตสาหกรรมการผลิต การศึกษานี้ให้ข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติที่สำคัญหลายประการ
1. การวางตำแหน่ง GEO เป็นแกนหลักของกลยุทธ์ บริษัทควรผสานการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมเข้าเป็นหนึ่งเดียว เพื่อรับมือกับข้อจำกัดของทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจำกัดและแรงกดดันด้านสิ่งแวดล้อม ผู้บริหารควรให้ความสำคัญกับความยั่งยืนโดยฝังลึกไว้ในการวางแผนเชิงกลยุทธ์และการดำเนินงานประจำวัน
2. การเสริมสร้างและจัดการ GIC บริษัทต้องเสริมสร้างการสะสมและการจัดการทุนทางปัญญาสีเขียวโดยการดำเนินโปรแกรมการฝึกอบรมพนักงาน การนำเทคโนโลยีและความรู้สีเขียวมาใช้ และการเพิ่มขีดความสามารถด้านนวัตกรรมสีเขียว
3. การรับมือกับความไม่แน่นอนด้านสิ่งแวดล้อม เมื่อเผชิญกับความไม่แน่นอนด้านสิ่งแวดล้อม บริษัทต้องปรับกลยุทธ์และการออกแบบผลิตภัณฑ์อย่างยืดหยุ่นเพื่อให้เข้ากับสภาวะที่เปลี่ยนแปลง บริษัทควรสร้างกลไกการรับรู้และตอบสนองต่อตลาดที่มีประสิทธิภาพ
บทสรุปและแนวทางอนาคต
การศึกษานี้ได้ให้ความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างการมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียวและประสิทธิภาพอย่างยั่งยืนในบริษัทผลิตของจีน โดยการระบุบทบาทตัวกลางของทุนทางปัญญาสีเขียวและผลกระทบการปรับสภาวะของความไม่แน่นอนด้านสิ่งแวดล้อม การศึกษาได้ให้มุมมองที่ละเอียดมากขึ้นเกี่ยวกับวิธีที่บริษัทสามารถใช้ประโยชน์จากกลยุทธ์สีเขียวเพื่อเพิ่มผลลัพธ์ด้านความยั่งยืน
ผลการค้นพบเน้นให้เห็นความสำคัญของการพัฒนาทุนทางปัญญาสีเขียวในฐานะกลไกหลักสำหรับการแปลงการมุ่งเน้นผู้ประกอบการสีเขียวให้เป็นประสิทธิภาพอย่างยั่งยืนที่ดีขึ้น อย่างไรก็ตาม ผลกระทบการปรับสภาวะเชิงลบของความไม่แน่นอนด้านสิ่งแวดล้อมย้ำให้เห็นถึงความท้าทายที่บริษัทต้องเผชิญในการรักษาประสิทธิภาพในสภาพแวดล้อมที่ผันผวน
สำหรับการวิจัยในอนาคต ควรมีการสำรวจความสัมพันธ์เหล่านี้ในบริบทอุตสาหกรรมและประเทศที่แตกต่างกัน พิจารณาผลกระทบที่ไม่เป็นเส้นตรงที่อาจเกิดขึ้น และศึกษาตัวกลางและตัวปรับสภาวะเพิ่มเติมเพื่อปรับปรุงความเข้าใจของเราเกี่ยวกับความเชื่อมโยงระหว่างการเป็นผู้ประกอบการสีเขียวและประสิทธิภาพด้านความยั่งยืนให้ละเอียดยิ่งขึ้น
ในท้ายที่สุด การศึกษานี้ไม่เพียงแต่มีส่วนช่วยในการพัฒนาองค์ความรู้ทางวิชาการเท่านั้น แต่ยังให้คำแนะนำที่มีคุณค่าสำหรับผู้บริหารที่ต้องการนำกลยุทธ์ความยั่งยืนที่มีประสิทธิภาพมาใช้ในภาคการผลิต การเปลี่ยนแปลงสู่ธุรกิจสีเขียวไม่ใช่เพียงความจำเป็นเพื่อการอยู่รอด แต่เป็นโอกาสในการสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันและความยั่งยืนในระยะยาว
ที่มา: Hu, W., & Tresirichod, T. (2025). Green entrepreneurial orientation and sustainable performance: A moderated mediation analysis in Chinese manufacturing. Technical Journal, 19(2), 252-260. https://doi.org/10.31803/tg-20241018061352