ในยุคที่เทคโนโลยีดิจิทัลและระบบอัตโนมัติกำลังเปลี่ยนแปลงโฉมหน้าของอุตสาหกรรมโลก ประเทศไทยเองก็ไม่อาจหลีกเลี่ยงกระแสการเปลี่ยนแปลงนี้ได้ การศึกษาวิจัยเรื่อง “การศึกษาคุณลักษณะของผู้ประกอบการด้านระบบอัตโนมัติและหุ่นยนต์ต่อการดำเนินธุรกิจ” นำเสนอมุมมองที่น่าสนใจเกี่ยวกับการเตรียมความพร้อมของภาคเอกชนไทยในการก้าวสู่ยุคอุตสาหกรรม 4.0
ความท้าทายของการพัฒนาอุตสาหกรรมเทคโนโลยี
ประเทศไทยในปัจจุบันกำลังเผชิญกับความท้าทายใหญ่ในการพัฒนาอุตสาหกรรมเทคโนโลยีขั้นสูง โดยเฉพาะด้านระบบอัตโนมัติและหุ่นยนต์ การใช้หุ่นยนต์ในประเทศไทยเมื่อเทียบกับนานาประเทศทั่วโลกยังถือว่าต่ำกว่าค่าเฉลี่ยความหนาแน่นของการใช้หุ่นยนต์ของโลก ประกอบกับประเทศไทยเผชิญกับการขาดแรงงานในภาคอุตสาหกรรมมาแล้วนับสิบปี ซึ่งคาดว่าในอนาคตแรงงานในภาคอุตสาหกรรมการผลิตก็จะยังคงไม่เพียงพอ
ปัญหาสำคัญประการหนึ่งคือการขาดแคลนบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญในการออกแบบและติดตั้งระบบเหล่านี้ โดยเฉพาะผู้ที่ทำหน้าที่เป็น System Integrator ที่มีศักยภาพจำนวนจำกัด เมื่อเทียบกับความต้องการที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วตามนโยบายรัฐบาลที่ส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมหุ่นยนต์และระบบอัตโนมัติ
การขาดแคลนผู้เชี่ยวชาญนี้ไม่ใช่เพียงปัญหาด้านจำนวน แต่รวมถึงคุณภาพและคุณลักษณะของผู้ประกอบการที่จะสามารถนำพาธุรกิจไปสู่ความสำเร็จในอุตสาหกรรมที่มีความซับซ้อนและต้องการความเชี่ยวชาญสูงนี้ด้วย ดังนั้น การทำความเข้าใจถึงคุณลักษณะและปัจจัยความสำเร็จของผู้ประกอบการในสาขานี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการกำหนดทิศทางการพัฒนาที่เหมาะสม
ภาพสะท้อนของผู้ประกอบการไทยในยุคเทคโนโลยี
ผลการศึกษาจากผู้ประกอบการ 80 รายในภาคการพัฒนาระบบอัตโนมัติและหุ่นยนต์ เผยให้เห็นภาพที่น่าสนใจของผู้ประกอบการไทยในยุคเทคโนโลยี การที่ “ความซื่อสัตย์” ได้คะแนนเฉลี่ยสูงสุดที่ 4.76 คะแนนในคุณลักษณะที่สำคัญ แสดงให้เห็นว่าแม้จะเป็นอุตสาหกรรมที่เน้นเทคโนโลยีและนวัตกรรม แต่ผู้ประกอบการไทยยังคงยึดมั่นในหลักธรรมาภิบาลและจริยธรรมทางธุรกิจเป็นพื้นฐาน
ลักษณะนี้สะท้อนถึงความเข้าใจลึกซึ้งของผู้ประกอบการว่าในธุรกิจเทคโนโลยีที่ซับซ้อนและต้องการการลงทุนสูง ความไว้วางใจจากลูกค้าและคู่ค้าเป็นสิ่งสำคัญที่สุด การสร้างความน่าเชื่อถือผ่านความซื่อสัตย์ในการให้คำแนะนำ การรับประกันผลงาน และการจัดหาอุปกรณ์ที่มีคุณภาพ จึงเป็นรากฐานสำคัญของความสำเร็จ
การที่ “ความรับผิดชอบ” ได้คะแนน 4.62 และ “ความใฝ่ใจในความสำเร็จ” ได้คะแนน 4.58 ติดอันดับต้น ๆ ยังแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของผู้ประกอบการในการสร้างมาตรฐานการทำงานที่สูงและการมุ่งมั่นที่จะพัฒนาไปสู่ความเป็นเลิศ ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่จำเป็นในอุตสาหกรรมที่แข่งขันสูงและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วเช่นนี้
คุณลักษณะอื่น ๆ ที่โดดเด่น ได้แก่ ความมีนวัตกรรม ความมุ่งมั่นอดทน และความคิดสร้างสรรค์ ซึ่งล้วนเป็นคุณสมบัติที่จำเป็นสำหรับการทำงานในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงรวดเร็วและต้องการการปรับตัวอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่ความกล้าเสี่ยงและความเป็นตัวของตัวเองแม้จะได้คะแนนต่ำกว่า แต่ก็ยังคงอยู่ในระดับสูง แสดงให้เห็นถึงความสมดุลระหว่างความระมัดระวังและความกล้าหาญในการตัดสินใจทางธุรกิจ
มิติการดำเนินธุรกิจที่แตกต่าง
สิ่งที่น่าสนใจจากการศึกษานี้คือการที่ “ความรับผิดชอบต่อสังคม” ได้คะแนนสูงสุดที่ 4.62 คะแนนในมิติการดำเนินธุรกิจ ในขณะที่ “สภาพความเป็นไปทางด้านการเงิน” กลับได้คะแนนต่ำสุดที่ 3.30 คะแนน ผลการศึกษานี้ท้าทายความเข้าใจดั้งเดิมที่มักเชื่อว่าผู้ประกอบการจะให้ความสำคัญกับผลกำไรเป็นอันดับแรก
การให้ความสำคัญกับความรับผิดชอบต่อสังคมอาจสะท้อนถึงความเข้าใจของผู้ประกอบการว่าธุรกิจเทคโนโลยีในยุคปัจจุบันต้องสร้างคุณค่าที่ยั่งยืนและมีผลกระทบเชิงบวกต่อสังคม ไม่ใช่เพียงการแสวงหากำไรในระยะสั้น นอกจากนี้ ในอุตสาหกรรมที่ต้องการการลงทุนสูงและมีความเสี่ยงในการพัฒนาเทคโนโลยี การสร้างความยั่งยืนและความไว้วางใจจากสังคมอาจเป็นกลยุทธ์สำคัญในการอยู่รอดระยะยาว
การที่ “การสร้างสินค้าและบริการให้มีคุณภาพ” ได้คะแนนรองลงมาที่ 4.42 คะแนน แสดงให้เห็นถึงความเข้าใจของผู้ประกอบการว่าในอุตสาหกรรมเทคโนโลยี คุณภาพเป็นปัจจัยสำคัญที่ไม่สามารถประนีประนอมได้ ตามด้วยการตอบสนองความต้องการของลูกค้า การได้รับความผูกพันจากพนักงาน และการส่งเสริมนวัตกรรม ซึ่งล้วนแสดงให้เห็นถึงความเข้าใจในการสร้างความยั่งยืนทางธุรกิจผ่านการดูแลผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทุกกลุ่ม
ปัจจัยแห่งความสำเร็จที่ซับซ้อน
การวิเคราะห์เชิงสาเหตุและผลลัพธ์ของการศึกษานี้เผยให้เห็นภาพที่ซับซ้อนของปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จของธุรกิจ คุณลักษณะ 6 ด้าน ได้แก่ ความซื่อสัตย์ ความรอบรู้ ความเป็นตัวของตัวเอง ความใฝ่ใจในความสำเร็จ ความมุ่งมั่นอดทน และความกล้าเสี่ยง สามารถอธิบายความแปรปรวนของการดำเนินธุรกิจได้ถึงร้อยละ 85.5 แสดงให้เห็นว่าความสำเร็จในอุตสาหกรรมนี้ไม่ได้ขึ้นอยู่กับปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งเพียงอย่างเดียว
ความซับซ้อนนี้สะท้อนถึงธรรมชาติของอุตสาหกรรมเทคโนโลยีที่ต้องการการผสมผสานระหว่างความเชี่ยวชาญทางเทคนิค ทักษะการบริหาร และคุณลักษณะส่วนบุคคล การที่ “ความกล้าเสี่ยง” เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญแสดงให้เห็นว่าธุรกิจเทคโนโลยีต้องการผู้ประกอบการที่กล้าลงทุนและทดลองเทคโนโลยีใหม่ ๆ ในขณะที่ “ความมุ่งมั่นอดทน” จำเป็นสำหรับการพัฒนาโซลูชันที่ซับซ้อนและต้องใช้เวลายาวนาน
ที่น่าสนใจคือการที่ “ความรอบรู้” มีค่าสัมประสิทธิ์เป็นลบในสมการพยากรณ์ ซึ่งอาจแสดงให้เห็นว่าในบางกรณี ความรู้ที่มากเกินไปอาจนำไปสู่การวิเคราะห์มากเกินไปและการลังเลในการตัดสินใจ ในขณะที่ธุรกิจเทคโนโลยีต้องการความรวดเร็วในการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของตลาด
ความแตกต่างระหว่างเพศในบริบทการประกอบการ
แม้ว่าการศึกษานี้จะไม่ได้เจาะลึกถึงความแตกต่างทางเพศ แต่ลักษณะของกลุ่มตัวอย่างที่ประกอบด้วยผู้ประกอบการที่มีอายุส่วนใหญ่อยู่ในช่วง 31-50 ปี และมีสถานภาพสมรสถึงร้อยละ 65 แสดงให้เห็นถึงความมั่นคงในชีวิตส่วนตัวที่อาจส่งผลบวกต่อการดำเนินธุรกิจ นอกจากนี้ ระดับการศึกษาที่ส่วนใหญ่อยู่ในระดับปริญญาตรีขึ้นไป แสดงให้เห็นถึงพื้นฐานความรู้ที่แข็งแกร่งของกลุ่มผู้ประกอบการนี้
บทเรียนสำหรับการพัฒนาประเทศ
การศึกษานี้ให้บทเรียนสำคัญหลายประการสำหรับการพัฒนาประเทศ ประการแรก การพัฒนาอุตสาหกรรมเทคโนโลยีไม่สามารถทำได้เพียงแค่การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานหรือการสนับสนุนทางการเงินเท่านั้น แต่ต้องมีการพัฒนาคุณลักษณะและทักษะของผู้ประกอบการอย่างครบถ้วน
ประการที่สอง ระบบการศึกษาและการฝึกอบรมต้องให้ความสำคัญกับการปลูกฝังคุณลักษณะด้านจริยธรรมและความรับผิดชอบควบคู่ไปกับความรู้ทางเทคนิค การที่ความซื่อสัตย์และความรับผิดชอบได้คะแนนสูงสุดในการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าคุณลักษณะเหล่านี้ไม่ใช่เพียงคุณธรรมที่พึงประสงค์ แต่เป็นปัจจัยสำคัญต่อความสำเร็จทางธุรกิจด้วย
ประการที่สาม นโยบายการส่งเสริมผู้ประกอบการต้องมีความหลากหลายและครอบคลุมทั้งด้านการพัฒนาทักษะเทคนิค การเสริมสร้างคุณลักษณะส่วนบุคคล และการสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการพัฒนาธุรกิจเทคโนโลยี
ทิศทางอนาคตและข้อเสนอแนะ
จากผลการศึกษานี้ สามารถเสนอแนะแนวทางการพัฒนาในหลายมิติ สำหรับสถาบันการศึกษา ควรพัฒนาหลักสูตรที่ผสมผสานระหว่างความรู้ทางเทคนิค การบริหารธุรกิจ และการพัฒนาคุณลักษณะส่วนบุคคล โดยเฉพาะการปลูกฝังความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ และความมุ่งมั่นในการเรียนรู้ตลอดชีวิต
สำหรับภาคเอกชน การลงทุนในการพัฒนาบุคลากรไม่ควรมุ่งเน้นเพียงทักษะเทคนิคเท่านั้น แต่ต้องรวมถึงการพัฒนาความสามารถในการคิดเชิงระบบ การแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ และการทำงานแบบสหวิทยาการ การสร้างวัฒนธรรมองค์การที่ส่งเสริมความซื่อสัตย์และความรับผิดชอบจะเป็นรากฐานสำคัญของความสำเร็จระยะยาว
สำหรับภาครัฐ นโยบายการสนับสนุนควรมีความต่อเนื่องและครอบคลุมตั้งแต่การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ การสร้างระบบนิเวศที่เอื้อต่อการประกอบการ และการสร้างตลาดสำหรับผลิตภัณฑ์และบริการด้านเทคโนโลยี การจัดทำหลักสูตรยกระดับศักยภาพผู้ประกอบการ การจัดโปรแกรมการให้คำปรึกษาและแบบอย่าง และการจัดเวิร์กช็อปพัฒนาทักษะชีวิต จะเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาผู้ประกอบการที่มีคุณภาพ
การประยุกต์ใช้ในโลกแห่งความเป็นจริง
ผลการศึกษานี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้หลายรูปแบบ สำหรับผู้ที่มีความสนใจในการเป็นผู้ประกอบการด้านเทคโนโลยี การพัฒนาตนเองในด้านความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ และความใฝ่ใจในความสำเร็จ จะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี ควบคู่ไปกับการสร้างความรอบรู้และทักษะทางเทคนิค
สำหรับองค์การที่ดำเนินธุรกิจในสาขานี้ การนำผลการศึกษาไปใช้ในการคัดเลือกและพัฒนาบุคลากรจะช่วยเพิ่มโอกาสในการประสบความสำเร็จ การให้ความสำคัญกับความรับผิดชอบต่อสังคมและการสร้างสินค้าบริการที่มีคุณภาพ จะเป็นกลยุทธ์สำคัญในการสร้างความยั่งยืนทางธุรกิจ
บทสรุป
การศึกษาเรื่องคุณลักษณะของผู้ประกอบการด้านระบบอัตโนมัติและหุ่นยนต์นี้เป็นกระจกสะท้อนภาพของการเปลี่ยนแปลงในโลกธุรกิจและสังคมไทย ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าความสำเร็จในอุตสาหกรรมเทคโนโลยีไม่ได้ขึ้นอยู่กับความรู้ทางเทคนิคเพียงอย่างเดียว แต่ต้องอาศัยการผสมผสานระหว่างคุณลักษณะส่วนบุคคล ทักษะการบริหาร และความมุ่งมั่นในการสร้างคุณค่าให้กับสังคม
การที่ผู้ประกอบการไทยยังคงยึดมั่นในความซื่อสัตย์และความรับผิดชอบเป็นรากฐานของการทำธุรกิจ แม้ในยุคที่เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เป็นสัญญาณที่ดีสำหรับการพัฒนาอุตสาหกรรมเทคโนโลยีของประเทศในระยะยาว ความท้าทายสำคัญคือการนำความเข้าใจนี้ไปสู่การปฏิบัติผ่านการพัฒนานโยบาย หลักสูตรการศึกษา และมาตรการสนับสนุนที่เหมาะสมและยั่งยืน
ในท้ายที่สุด ความสำเร็จของการพัฒนาอุตสาหกรรมเทคโนโลยีของประเทศไทยจะขึ้นอยู่กับความสามารถในการสร้างและพัฒนาผู้ประกอบการที่มีทั้งความเชี่ยวชาญทางเทคนิค คุณลักษณะส่วนบุคคลที่เหมาะสม และวิสัยทัศน์ในการสร้างคุณค่าให้กับสังคม การศึกษานี้เป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการทำความเข้าใจถึงแนวทางการพัฒนาที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพ สำหรับการขับเคลื่อนประเทศไทยสู่ยุคเศรษฐกิจดิจิทัลและอุตสาหกรรมขั้นสูงอย่างแท้จริง
การเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นจึงไม่ใช่เพียงการนำเทคโนโลยีมาใช้ แต่เป็นการเปลี่ยนแปลงวิธีคิด ค่านิยม และแนวทางการดำเนินชีวิตและธุรกิจของคนไทยให้สอดคล้องกับยุคสมัยใหม่ โดยยังคงรักษาความเป็นไทยในด้านจริยธรรมและความรับผิดชอบต่อส่วนรวม ซึ่งจะเป็นจุดแข็งสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยแตกต่างและมีความได้เปรียบในการแข่งขันในเวทีโลก
ที่มา: ธีทัต ตรีศิริโชติ. (2564). การศึกษาคุณลักษณะของผู้ประกอบการด้านระบบอัตโนมัติและหุ่นยนต์ต่อการดำเนินธุรกิจ. วารสารธุรกิจและเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี, 16(2), 50–64.