เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI)
จากการสังเคราะห์ความรู้ในเว็บไซต์ของสภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์, 2657; ศิริรัฐ โชติเวชการ, 2561; และ Lightwork, 2024 ทำให้ได้องค์ความรู้เกี่ยวกับ AI ดังนี้
AI คือเทคโนโลยีที่ทำให้คอมพิวเตอร์คิดและกระทำได้ตามระบบหรือขั้นตอนที่มนุษย์กำหนดไว้ AI เรียนรู้ข้อมูลและการปฏิบัติงานเช่นเดียวกับมนุษย์ ในวงการบัญชีสามารถนำ AI มาช่วยสรุปข้อมูลจำนวนมากให้โดยอัตโนมัติ ช่วยในการจัดการ ตรวจสอบ หรือวิเคราะห์ข้อมูลในปริมาณมากให้เสร็จในเวลาอันรวดเร็ว โดยมีตัวอย่างงานทางบัญชีในด้านต่างๆ ทั้งนี้สำหรับงานด้านบัญชีการเงิน ด้านสอบบัญชี ด้านตรวจสอบภายใน การจัดทำบัญชี และงานตรวจสอบภาษีของกรมสรรพากร ได้นำ AI มาประยุกต์ใช้มีรายละเอียดดังต่อไปนี้
งานด้านบัญชีการเงิน ใช้ AI ช่วยเรื่องรายการเดินบัญชีจากธนาคาร สามารถแปลงข้อมูลจากไฟล์ภาพเอกสารหรือใบแจ้งหนี้มาเป็นข้อความให้โดยอัตโนมัติ ช่วยวิเคราะห์ข้อมูลบัญชีขั้นสูง เพื่อให้ได้ข้อมูลทางการเงินในเชิงลึก เช่น การวิเคราะห์ข้อมูลทางการเงินจำนวนมากแบบเรียลไทม์ ช่วยตรวจจับความผิดปกติจากข้อมูล เช่น การระบุประเภทการทำรายงานทางการเงิน หรือรายการที่อาจบ่งบอกถึงพฤติกรรมที่ฉ้อโกง หรือการคาดการณ์ตัวเลขจากข้อมูลที่มี เพื่อช่วยประมาณการทางบัญชี ทำให้การตรวจสอบบัญชีทำได้ง่ายขึ้น
งานด้านสอบบัญชี เป็นงานที่มีกฎเกณฑ์ ระบบ และมาตรฐานที่ชัดเจน สามารถใช้ AI ช่วยตรวจสอบข้อมูลของกิจการที่มีบิ๊กดาต้า (Big Data) ว่าเป็นไปตามมาตรฐานการบัญชีหรือไม่ นอกจากนี้ AI ยังช่วยอ่านสัญญาทางการค้าและนำมาวิเคราะห์สรุปผลในเวลาอันรวดเร็ว
งานด้านตรวจสอบภายใน ใช้ AI ในการวิเคราะห์ เปรียบเทียบข้อมูลของกิจการตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน โดยเปรียบเทียบกับกฎเกณฑ์ กฎระเบียบที่วางไว้ AI สามารถรายงานตัวเลขออกมา แต่ไม่สามารถบอกความถูกผิดได้ ดังนั้นในการตรวจสอบความผิดปกติที่เกิดขึ้น ทีมตรวจสอบภายในต้องตรวจดูเป็นพิเศษ โดยการวิเคราะห์ผลลัพธ์ที่ได้จาก AI เพื่อหาความผิดปกติที่เกิดขึ้น แล้วให้ข้อเสนอแนะเพื่อการปรับปรุง ดังนั้น AI จึงช่วยลดเวลาในการทำงานและเพิ่มประสิทธิภาพทำงานของผู้ตรวจสอบภายใน
งานจัดทำบัญชี AI สามารถศึกษา สังเกตพฤติกรรมการบันทึกข้อมูล การลงรหัสบัญชี สามารถจดจำจนบันทึกและลงรหัสบัญชีแทนนักบัญชีโดยอัตโนมัติเมื่อมีข้อมูลใหม่ๆ เกิดขึ้น ทำให้การบันทึกบัญชีมีความถูกต้องและรวดเร็ว
งานตรวจสอบภาษีของกรมสรรพากร AI เป็นเทคโนโลยีที่ช่วยในการจัดเก็บภาษี เพิ่มประสิทธิภาพการจัดเก็บ ขยายฐานภาษีให้มากขึ้น โดยดึงประชาชนเข้าสู่ระบบภาษีเพื่อยกระดับการจัดเก็บภาษี ทั้งนี้เมื่อมีข้อมูลจำนวนมาก สามารถใช้ AI ในการวิเคราะห์การจัดเก็บภาษีจาก Big Data ที่เชื่อมโยงกับหน่วยงานอื่นๆ ซึ่งจะมีข้อมูลของเอกชนและสำนักงานบัญชีเข้ามาร่วมด้วย ทำให้ดำเนินการขั้นเด็ดขาดกับผู้ที่หลบเลี่ยงภาษีในทุกรูปแบบ