Monthly Archives: March 2025

ฐานยันเขื่อน (Abutment) ฐานยันเขื่อน หมายถึง บริเวณที่ไหล่เขาและระดับสันเขื่อนมาบรรจบกัน หรือบริเวณที่เป็นจุดสิ้นสุดของตัวเขื่อนไปชนกับดินเดิมบริเวณไหล่เขาทั้งฝั่งซ้ายและฝั่งขวา บริเวณนี้จะทำการขุดเปิดลาดเชิงเขาออกไปให้มีพื้นที่กว้างพอสมควรที่จะเชื่อมกับสันเขื่อนเพื่อใช้เป็นบริเวณกลับรถและ หรือเป็นพื้นที่พักยานพาหนะที่ใช้ในการตรวจสภาพและบำรุงรักษาตัวเขื่อน โดยทั่วไปจะเป็นดินเดิมที่มีการขุดดินหรือระเบิดหินออกให้เป็นลานกว้างเพื่อวัตถุประสงค์ตามที่กล่าวไว้ บริเวณนี้จะมีการตัดลาดเชิงเขาออกไปด้วย [3] ดังแสดงในรูปที่ 1 รูปที่ 1 แบบทั่วไปและตัวอย่างของฐานเขื่อนแบบต่างๆ [1] กรมชลประทาน.  (2558).  คู่มือการตรวจสภาพเขื่อน.  กรุงเทพมหานคร:   สำนักบริหารจัดการน้ำและอุทกวิทยา กรมชลประทาน

เขื่อนดินถมชนิดแบ่งส่วน (Zoned Type Dam) เป็นเขื่อนดินที่ใช้ดินหลายประเภทมาก่อสร้างเป็นตัวเขื่อน โดยในส่วนของแกนเขื่อน (Core Zone) จะเลือกใช้ดินประเภททึบน้ำ (Impervious Soil) และในส่วนของเปลือก (Shell Zone หรือ Random Zone) ที่ถัดออกมาจากส่วนแกนเขื่อนจะเลือกใช้ดินประเภทกึ่งทึบน้ำ (Semi-Impervious Soil) เช่น ดินประเภทที่มีกรวดหรือ ทรายปะปนอยู่เป็นวัสดุในการก่อสร้าง ทั้งนี้ เนื่องจากวัสดุประเภทนี้มีคุณสมบัติในการระบายน้ำได้เป็นอย่างดี ดังนั้น ในขณะที่น้ำในอ่างเก็บน้ำลดระดับลงอย่างรวดเร็วจะทำให้น้ำที่ไหลซึมอยู่ในบริเวณส่วนเปลือกของตัวเขื่อนด้านเหนือน้ำ สามารถระบายลงสู่อ่างเก็บน้ำได้อย่างรวดเร็ว ทำให้แรงดันน้ำในตัวเขื่อน (Pore…

เขื่อนดินถมชนิดเนื้อเดียว (Homogeneous Dam) เป็นเขื่อนดินที่ใช้ดินเหนียวทึบน้ำประเภทเดียวกันมาก่อสร้างเป็นตัวเขื่อน เขื่อนดินชนิดนี้ส่วนใหญ่มักจะเป็น เขื่อนขนาดเล็กที่มีปริมาณดินถมไม่มากนัก และมีความสูงไม่เกิน 15.00 เมตร เนื่องจากการใช้ดินเหนียวทึบน้ำมาก่อสร้างเป็นตัวเขื่อนทั้งหมดจึงทำให้มีปัญหาในเรื่องของการระบายน้ำภายในตัวเขื่อนอยู่บ้าง กล่าวคือ ในช่วงขณะที่ระดับน้ำในอ่างเก็บน้ำลดต่ำลง อัตราการระบายน้ำออกจากตัวเขื่อนที่ค่อนข้างช้าจะเป็นสาเหตุทำให้ดินบริเวณลาดเขื่อนซึ่งอิ่มตัวด้วยน้ำ อาจจะเกิดการเลื่อนไถลของลาดเขื่อนได้โดยง่าย อย่างไรก็ตาม เนื่องจากเป็นเขื่อนที่มีความสูงไม่มากนัก จึงทำให้ลดความรุนแรงในเรื่องนี้ลงไปได้พอสมควร นอกจากนั้นหากมิได้พิจารณากำหนดระบบระบายน้ำที่ดีภายในตัวเขื่อนไว้ด้วยแล้ว ในขณะที่เกิดสภาวะน้ำเต็มอ่างเก็บน้ำเป็นระยะเวลานานจะทำให้ระดับน้ำที่ไหลซึมผ่านตัวเขื่อน (Top Flow Line) อยู่ในระดับสูง และเข้าใกล้ลาดเขื่อนด้านท้ายน้ำ ซึ่งจะเป็นผลทำให้ดินตัวเขื่อนอยู่ในบริเวณดังกล่าวอิ่มตัวด้วยน้ำ และมีกำลังการรับแรงลดลง จนเป็นสาเหตุทำให้เกิดการวิบัติของลาดเขื่อน (Slope Failure) ด้านท้ายน้ำด้วยเช่นกัน…