รองศาสตราจารย์ ดร.กิ่งพร ทองใบ
ในวันที่เขียนบทความนี้ เป็นวันที่เพิ่งผ่านวันเด็กแห่งชาติประจำปี 2565 มาสดๆร้อนๆ สถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด 19 ระลอกใหม่กำลังเป็นที่สนใจ ทำให้รัฐมนตรีกระทรวงศึกษาธิการต้องออกประกาศให้โรงเรียนในกรุงเทพมหานครงดการจัดกิจกรรมวันเด็ก กิจกรรมวันเด็กที่คุ้นเคยกันอย่างหนึ่งนอกเหนือจากกิจกรรมจัดแสดงนิทรรศการ การละเล่น การแจกรางวัล การแจกอาหาร ขนม ของเล่น ก็คือกิจกรรมแสดงความสามารถของเด็ก และให้เด็กบอกเล่าจินตนาการ ความฝันภายใต้คำถามที่ได้ยินติดหูว่า “ โตขึ้นหนูอยากเป็นอะไร” คำตอบที่ได้แสดงถึงจินตนาการเกี่ยวกับอาชีพของเด็ก เด็กที่ตอบคำถามได้แสดงว่ามีทักษะทางสังคมและมีความสามารถในการระบุเป้าหมายของตนเองได้ แม้ว่าในวันเวลาข้างหน้าจะทำได้จริงหรือไม่ก็ไม่เป็นปัญหาแต่อย่างไร แต่ประเด็นนี้ผู้เขียนเห็นว่าเกี่ยวข้องกับ การบริหารตนเอง (Self Management) จึงขอนำเสนอเรื่องเป้าหมายชีวิต ว่าคืออะไร และควรกำหนดอย่างไรมาเผยแพร่จุดประกายความคิดแก่ผู้สนใจทุกท่าน
ความหมายของ เป้าหมายชีวิต
เป้าหมายชีวิต (Life goals) หมายถึง ทุกสิ่งที่มนุษย์ทุกคน ปรารถนาที่จะประสบในชีวิต เป้าหมายชีวิตของแต่ละคนจึงเป็นสิ่งสำคัญและมีความหมายต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์และเป็นสิ่งที่มีผลกระทบต่อชีวิตของบุคคลน้น ๆ เป้าหมายชีวิตของบางคนอาจเป็นสิ่งยิ่งใหญ่และท้าทาย หากแต่เป้าหมายของบางคนอาจจะไม่ยิ่งใหญ่และเป็นเรื่องส่วนตัวก็ได้ กล่าวโดยสรุปได้ว่าเป้าหมายชีวิตของใครก็ขึ้นอยู่กับความต้องการของคนนั้น
Life goals are all the things you want to accomplish in your life. Often your life goals are very meaningful to you and can make a lasting impact on your life. They can be large and challenging goals, or they can be smaller and more personal. It all depends on what you want to achieve. (www.amfam.com)
ความสำคัญของเป้าหมายชีวิต
จากความหมายของเป้าหมายชีวิตข้างต้น การกำหนดเป้าหมายชีวิตเป็นเรื่องสำคัญเปรียบเหมือนเป็นเครื่องกำหนดทิศทางการดำเนินชีวิตในอนาคตของบุคคล ทำให้สามารถบรรลุเป้าหมายและมีความสุขในการดำรงชีวิตตามที่บุคคลแสวงหา การกำหนดเป้าหมายชีวิตจึงเป็นเรื่องสำคํญด้วยเหตุผลอย่างน้อย 4 ประการดังนี้
1. ปรับปรุงการกำหนดจุดหมายในชีวิตของคนให้มีความเฉพาะเจาะจง ชัดเจนขึ้น
2. เป็นแนวทางให้บุคคลฝึกฝนทักษะบางอย่างให้เหมาะสมกับจุดหมาย
3. ช่วยให้เอาชนะการผัดวันประกันพรุ่ง หรือ การดำเนินชีวิตที่เลื่อนลอยไร้จุดหมาย
4. ได้ประโยชน์จากความคิดเชิงบวกมากขึ้น
การกำหนดเป้าหมายในชีวิต
การกำหนดเป้าหมายชีวิตเป็นเอกสิทธิ์ของแต่ละบุคคล ที่สามารถกำหนดเป้าหมายอะไรก็ได้ที่ตัวเองชอบหรือปรารถนาตราบใดที่สิ่งนั้นไม่ได้ส่งผลกระทบที่ไม่ดีต่อสังคมหรือบุคคลอื่น แนวทางการกำหนดเป้าหมายชีวิตแบบพื้นฐานมีดังนี้
1. ตัดสินใจว่าท่านต้องการบรรลุเป้าหมายใด อย่ากลัวที่จะตั้งเป้าหมายชีวิตหลายอย่างพร้อมกันไต้
2. เขียนเป้าหมายชีวิตของท่านเป็นลายลักษณ์อักษร เพื่อให้ท่านจำเป้าหมายของท่านได้ เพื่อกระตุ้นให้มีการดำเนินการเพื่อการบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้
3. บอกกล่าวให้ผู้เกี่ยวข้องทราบ เพื่อรับการสนับสนุนจากผู้ที่เกี่ยวข้องเหล่านั้น พวกเขาอาจช่วยให้ท่านประสบความสำเร็จได้
4. ร่างขั้นตอนการดำเนินการให้บรรลุเป้าหมายในชีวิตของท่าน โดยกำหนดขั้นตอนรายละเอียดว่าจะต้องทำอะไร ที่ ไหน เมื่อใด อย่างไร ให้ชัดเจน
5. กรณีที่เป้าหมายเป็นเรื่องยิ่งใหญ่และเป็นระยะยาว ควรแบ่งเป้าหมายนั้นให้สั้นลงเป็นช่วงๆ เพื่อการบรรลุผลอย่างรวดเร็วแล้วส่งผลให้มีพลังต่อเนื่องในการบรรลุผลในขั้นต่อๆ ไปได้
การสร้างเป้าหมายชีวิตที่ชาญฉลาด
เป้าหมายชีวิตที่ชาญฉลาดและสร้างเส้นทางการบรรลุเป้าหมายที่ชัดเจน นิยมใช้การสร้างวิธีการสร้างเป้าหมายด้วย SMART Model ซึ่งประกอบด้วยขั้นตอนต่อไปนี้
S = Specific หมายถึง การกำหนดเป้าหมายชีวิตที่ท่านต้องการประสบผลสำเร็จให้มีความเฉพาะเจาะจงเหมาะกับสมรรถนะของคุณที่จะทำได้
M = Measure หมายถึง เป้าหมายชีวิตที่กำหนดขึ้นต้องสามารถวัดได้ถึงความก้าวหน้าที่ได้ดำเนินการ
A = Achievable หมายถึงทักษะที่สามารถทำให้เป้าหมายชีวิตสามารถสำเร็จลงได้ หรือ ทักษะที่ทำให้ท่านสามารถมุ่งชนเป้าหมายได้
R = Relevant หมายถึงความสอดคล้องของเป้าหมายชีวิตกับเป้าหมายด้านอื่น ๆ
T = Time Sensitive หมายถึง ความไวต่อเวลาในการบรรลุเป้าหมายชีวิต โดยท่านต้องรับผิดชอบต่อการบรรลุผลตามระยะเวลาที่ได้กำหนดไว้
วิธีการกำหนดเป้าหมายชีวิตแบบ SMART นี้จะช่วยให้ท่านสามารถกำหนดเป้าหมายของชีวิตได้อย่างชัดเจนและสามาถดำเนินการให้บรรลุเป้าหมายสำเร็จโดยง่าย ฉะนั้นขอเชิญชวนให้ทุกคนเริ่มต้นกำหนดเป้าหมายชีวิตเพื่อความสำเร็จในวันหน้าต่อไป
บรรณานุกรม http://www.amfam.com> articles 100 Life Goals Examples and How to Set Them สืบค้นเมื่อ 11 มกราคม 2565